Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców zawnioskował do Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii o wprowadzenie zmian w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych.
- Należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonych będących równocześnie płatnikami składek na te ubezpieczenia mogą być umarzane
w przypadkach uzasadnionych względami społecznymi lub gospodarczymi oraz ważnym interesem zobowiązanego, pomimo braku ich całkowitej nieściągalności. (zmiana treści przepisu art. 28 ust. 3a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych); - Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego określi, w drodze rozporządzenia, przypadki umarzania, z uwzględnieniem przesłanek uzasadniających umorzenie, o których mowa w ust. 3a. (zmiana treści przepisu art. 28 ust. 3b ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).
Powyższa zmiana jest podyktowana, w szczególności, trwającą od marca 2020 r. epidemią koronawirusa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, skutkiem, której sytuacja finansowa przedsiębiorców w wielu branżach uległa pogorszeniu, wielu spośród nich zostało zmuszonych do zawieszenia działalności gospodarczej lub jej istotnego ograniczenia – nakazami administracyjnymi. Do Rzecznika docierają informacje, że chociaż wzrosła (w stosunku do 2019 roku) liczba wniosków o umorzenie należności z tytułu składek, z którymi przedsiębiorcy zwrócili się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, zmalała liczba pozytywnych decyzji wydanych w tym zakresie. ZUS wyjaśnia m.in., że w przypadku zaistnienia przesłanki ważnego interesu osoby zobowiązanej może umarzać należności na ubezpieczenia społeczne ubezpieczonym (płatnikom tych składek), o ile zobowiązany spełni warunki umorzenia określone w § 3 ust. 1 pkt 1-3 rozporządzenia Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej z dnia 31 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad umarzania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne[2].
W sytuacji trwającego stanu epidemii COVID-19, każdy przedsiębiorca, który złoży wniosek o umorzenie należności z tytułu składek i wykaże dostępnymi mu środkami dowodowymi (lub Zakład ustali z urzędu), że sporne należności powstały na skutek trwającej od marca 2020 r. klęski pandemii oraz, że zdarzenie to ma wpływ na możliwość płacenia należności z tytułu składek, winien zostać rozpatrzony pozytywnie, jako spełniający przesłankę ważnego interesu zobowiązanego – komentuje Adam Abramowicz, Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców.
Rzecznik MŚP zgłosił również uwagi do opublikowanego na stronie Rządowego Centrum Legislacji Projektu. Zawnioskował o rozważenie zmiany w art. 1 pkt 1 Projektu zmieniającego brzmienie art. 2 ust. 1 pkt 1 nowelizowanej ustawy, tj. skrócenie okresu „co najmniej trzech lat” do „co najmniej jednego roku”. W ocenie Rzecznika przedmiotowa zmiana może być istotna dla przedsiębiorstw z sektora MŚP borykających się z niewystarczającą płynnością finansową lub/oraz ponoszących istotne szkody wskutek trwającej epidemii COVID-19. Ze względu na wyjątkowy charakter tej epidemii szkód takich nie można było przewidzieć, a są one znaczące i w związku z tym stawiają przedsiębiorstwa w sytuacji znacząco odmiennej od warunków rynkowych, w których podmioty te zazwyczaj prowadzą działalność. (pkt 8, Komunikat Komisji z dnia 20 marca 2020 r. – Tymczasowe ramy środków pomocy państwa w celu wsparcia gospodarki w kontekście trwającej epidemii COVID-19)[3].
Jednocześnie Rzecznik MŚP zarekomendował doprecyzowanie lub rezygnację z warunku wskazanego w Projekcie art. 1 pkt 1 (zmieniającego brzmienie art. 2 ust. 1 pkt 3 nowelizowanej ustawy), dotyczącego wykonywania działalności gospodarczej na rynku, na którym występuje lub może występować długookresowa strukturalna nadprodukcja. W ocenie Rzecznika brak jest określonych kryteriów, które przesądzałyby o występowaniu, możliwości występowania, bądź braku występowania długookresowej strukturalnej nadprodukcji. Zatem warunek ten jest bardzo ocenny i niezwykle trudno jest stwierdzić występowanie, bądź niewystępowanie tej przesłanki, która miałaby, wszakże przesądzić o możliwości uzyskania (bądź nie) pomocy przez przedsiębiorcę.
[1] Dz. U. z 2021 r. poz. 423; dalej: „ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych”
[2] Dz. U. z 2003 r. Nr 141, poz. 1365; dalej: „rozporządzenie”
[3] Dz. UE 2020/C 91 I/01; dalej: „Komunikat Komisji”